2017 Broukzittert 200 jaor bie ’t Holles
Dit monument werd gerealiseerd in 2017 als herinnering aan het feit dat Broeksittard in 1817 alsnog bij Nederland kwam en tevens als herinnering aan het feit dat Broeksittard in 1942, toen 75 jaar geleden, haar zelfstandigheid verloor en werd geannexeerd door Sittard.
Het congres van Wenen
Na de nederlaag van Napoleon bij Waterloo in 1815, werd op het Congres van Wenen onderhandeld door de overwinnende mogendheden met als doel de staatkundige herordening van Europa. Hierbij werd onder andere het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opgericht.
Op 12 mei 1815 nam koning Willem I der Nederlanden bezit van het departement Beneden-Maas en oostgrens werd vastgesteld op een afstand van een kanonschot gemeten vanaf de rivier de Maas, ongeveer 2,5 kilometer.
De oostgrens van Limburg werd tijdens het congres wel in grote lijnen vastgesteld, maar moest op verschillende punten nog nader worden vastgesteld.
Het (grens)Traktaat van Aken
Het Traktaat van Aken is een verdrag tussen Pruisen en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, gesloten op 26 juni 1816 in Aken. Het verdrag legde de onderlinge grens van de beide landen vast vanaf het noordelijkste punt van de provincie Limburg tot het drielandenpunt met Frankrijk bij Schengen.
Hoewel het verdrag in 1816 werd gesloten, werden veel plaatsen pas in 1817 overgegeven. Zo ook Broeksittard.
De in bezit name
Statenlid Panhuys van Haaren was op 15 oktober 1816 door de gouverneur gemachtigd om Broeksittard op 16 oktober 1816 in naam van de koning in bezit te nemen. Dat ging niet door….!!.
24 februari 1817 werd de nieuwe datum en de Pruisische vertegenwoordigers waren aanwezig maar… statenlid Panhuys van Haaren had zich in de datum vergist!!!
De overdracht vond de volgende dag, 25 februari 1817, plaats.
Verloren zelfstandigheid
Burgemeester Mathieu Corbeij was sinds 1934 burgemeester van Broeksittard In 1941 kon hij zich niet meer verenigen met de maatregelen die hij van de Duitse bezetting moest uitvoeren. Hij diende zijn ontslag in. Oneervolontslag werd verleend.
Hij werd opgevolgd door een NSB burgemeester.
De 2 Broeksittardse wethouders, Schrijen en Schmeitz weigerden echter samen te werken met de nieuwe burgemeester waardoor het bestuurlijk ondoenlijk werd. De burgemeester stelde daarom voor om Broeksittard administratief onder te brengen bij Sittard. De Duitse bezetter beval echter om de gemeente Broeksittard op te heffen en te laten annexeren door Sittard, hetgeen november 1942 gebeurde.
Wat is er te zien op het monument
Allereerst de centrale zuil in het midden met de pomp. Ongeveer op deze plaats stond vroeger een van de twee dorpspompen. Aan de linkerzijde een afbeelding van het gemeentewapen van Broeksittard, hetwelk in 1937 op initiatief van Burgemeester Corbeij werd ontworpen en officieel werd toegekend.
Aan de rechterzijde een afbeelding van het voormalige stadhuis, welk momenteel in ‘Achter de kerk’ als 3 woonhuizen nog in gebruik is.
Bovenop de zuil is een prachtige haan te bewonderen. Broeksittard is in de carnavalstijd ‘Het Haneriek’.
In de zuiltjes achter de banken zijn 4 verenigingen afgebeeld. Verenigingen als de cement van de samenleving. Links beginnende met de klok mee: Schutterij Sint Lambertus, opgericht 1748, Fanfare St. Caecilia, opgericht 1901, Voetbalvereniging Almania, opgericht 1918 (tegenwoordig Sporting Sittard ’13), en tot slot de Carnavals vereniging Hane en Pölkes, opgericht in 1947(vanaf 1994 overgenomen de cv “De karmelle Jöffers” en in 2006 CV “De Mechelkes”.
Het geheel wordt gecompleteerd door een watertappunt van WML omdat de oude pomp buiten gebruik is. Heerlijk Helder Limburgs water…
