1818 Grensconflict Lahrhof

Gebaseerd op het artikel van D.J.J. Lauwers in het Historisch jaarboek voor het land van Zwentebold van 1989 pagina 124 t/m 137.

Of de grenzen van Broeksittard voor 1818 ooit zijn vastgesteld is niet bekend.

Dat wil niet zeggen dat het gebied van Broeksittard op geen enkele manier was afgebakend. De grenzen moeten toch wel bekend zijn geweest. Het  was voor iedereen vanzelf sprekend dat de hoeves Haagsittard en Lahrhof bij Broeksittard behoorden. Bij de Mankamers van Born en Millen, (plaats waar men jaarlijks de pacht moest betalen) werd er wel duidelijk verschil gemaakt tussen boerderijen van Sittard en Broeksittard.

Toen de Fransen hier de baas waren van 1794 tot 1815 werd de Burgerlijke Stand ingevoerd en wilde zij ook de gemeentegrenzen duidelijk vastleggen. Een eerste poging tot het vaststellen van de grens werd ondernomen maar tot vaststelling van de grens kwam het niet.

Als de Fransen in 1813,na de nederlaag van Napoleon bij Waterloo, vertrekken wordt in 1815 het koninkrijk der Nederlanden opgericht. Bij het definitief vaststellen van de landsgrens wordt Broeksittard in 1817 alsnog toegevoegd aan de Nederlanden. Broeksittard wordt een zelfstandige gemeente en een eigen Burgerlijke Stand en een eigen burgemeester en gemeenteraad. Tot burgemeester wordt benoemd dhr. G. Wemans die ook burgemeester van Sittard is.

Na het vaststellen van de landsgrens moet nu ook de grens tussen Sittard en Broeksittard worden vastgesteld. Een commissie buigt hierover en op 13 juli 1818  wordt een document getekend waarmee de grens wordt vastgesteld.

In grote lijnen kan iedereen hiermee wel akkoord gaan maar niet met de vaststelling dat de Lahrweg en grens gaat worden. Daarmee wordt de Lahrhof aan Sittard toegewezen. Dat is zeer tegen het zere been van Broeksittard. Iedereen weet toch dat die hoeve bij Broeksittard hoort. De bewoners, de bewoners van de Lahrhof die bestaat uit 2 hoeven waar de families Joseph Delahaije en Nicolaas Frijns wonen gaan in Broeksittard naar de kerk, worden er gedoopt, huwen en worden er begraven.

Op 9 mei 1819 schrijft de inmiddels tot burgemeester benoemde Hendrik Heijnen een brief naar GS (Gedeputeerde Staten) te Maastricht waarin hij protesteert tegen deze grens. Als GS. op 24 mei antwoorden stellen ze dat vertegenwoordigers van Broeksittard aanwezig waren en ondertekend hadden en dat het vreemd is dat men daarop zoveel later op terugkomt.

OP 5 juni schrijft Heijnen terug dat hij, noch iemand anders van de gemeente, bij de ondertekening aanwezig waren en dat ook niemand getekend heeft. Ook dhr. G. Wemans, administrator van de gemeente in 1818, zegt niet het minste daarvan te weten. Heijnen vraagt nogmaals om Lahrhof weer terug onder Broeksittard te brengen.

GS laat daarop door de landmeters Noël Houben en P.J. Sotiau onderzoek doen en die stellen vast dat het het beste is om het te laten zoals het is. Wijziging zou het werk van het kadaster vertragen en de Lahrweg was ook al sinds mensenheugenis de surveillance grens van de veldwachter is!!! Ook de belastingen gaan er zich mee bemoeien en het komt tot een pad-stelling. De gemeenteraden van Sittard en Broeksittard komen bij elkaar maar ook dit biedt geen oplossing.

GS vraagt aan beide gemeenteraden om een aantal vragen ten aanzien van de Lahrhof te beantwoorden. Broeksittard doet dat met een schrijven van 17 april 1820 waarbij zo nogmaals alle argumenten benoemen waarom de Lahrhof bij Broeksittard behoort.

GS besluiten op 8 mei 1820 om de zaak voor te leggen aan het Minister van Binnenlandse Zaken. Men legt hem alle stukken voor en een compromisvoorstel waarbij Broeksittard het grootste deel van het omstreden gebied krijgt toegewezen inclusief de beide hoeven!!!! 

Zie op bijgaand kaartje het verloop van de grens via het pad achter om de hoeven om.

De Minister antwoord dat hij er toch voorstander van is om de situatie te laten zoals het is. Als compromis stelt hij voor om Broeksittard een eenmalige ofwel jaarlijkse vergoeding toe te kennen als een soort schadevergoeding.

Daar zijn beide gemeenten het helemaal niet mee eens en laten dit dan ook weer schriftelijk aan GS weten. GS wend zich daarop wederom tot de Minister en verduidelijken dat de getrokken compromisgrens geen percelen worden doorsnijden. Zij adviseren om voor de compromisgrens te kiezen. De Minister legt vervolgens het hele geval voor aan de koning met het advies te kiezen voor de voorgestelde compromisgrens. De koning hoeft maar te tekenen! Maar Koning Willem I gaat niet over een nacht ijs en hij vraagt op 21 juli eerst nog advies van de Raad van Staten.

Deze antwoorden op 22 augustus dat ze van mening zijn dat het protest van Broeksittard ongegrond verklaart dient te worden.

Maar de koning besluit het advies van GS en de Minister te volgen en daarmee de wens van Broeksittard in te willigen De grens zal lopen via het, al bestaande, landweggetje achter de Lahrhof om.

Eind goed, al goed.